СОVID-19: Комитетот за превенција од тортура на Советот на Европа објави мислење за третманот на лицата лишени од слобода

Паднемијата на зараза од коронавирусот (КОВИД-19) предизвика вонредни предизвици за владите во сите земји членки на Советот на Европа. Предизвиците на вработените кои работат во затворените институции  се специфични и интензивни, а тука спаѓаат полициските станици, казнено-поправните установи, прифатните центри за странци и мигранти, психијатриските болници и социјалните заводи, како и различните ново-воспоставени установи/зони каде што лица се сместени во карантин. Прифаќајќи го јасниот императив да се преземат сериозни мерки во борбата против КОВИД-19, Комитетот за превенција од тортура (КПТ) мора да ги потсети сите релевантни чинители на апсолутната забрана за тортура, нехуман и деградирачки третман.

Мерките за заштита од вирусот не смеат да резултираат со нехуман и деградирачки третман кон лицата лишени од слобода. Според мислењето на КПТ, сите органи под чија надлежност спаѓаат лицата лишени од слобода, на територијата која ја опфаќа Советот на Европа, треба да ги применуваат следните принципи:

• Преземањето на сите возможни мерки за заштита на здравјето и безбедноста на сите лица лишени од слобода мора да биде основен принцип. Преземањето на овие мерки исто придонесува кон зачувување на здравјето и безбедноста на вработените во овие установи.

 

• Насоките на Свестската здравствена организација (СЗО) за заштита од пандемија, како и националните здравствени и клинички насоки кои се во согласност со меѓународните стандарди мора да бидат испочитувани и целосно имплементирани во сите затворени институции.

 

• Треба да се зголеми бројот на вработени во овие установи, а вработените треба да ја добијат целата професионална поддршка, заштита на нивното здравје и безбедност, како и обуки неопходни за да можат да продолжат во извршување на нивните задачи во затворените установи.

 

• Кои било рестриктивни мерки преземени во однос на лица лишени од слобода со цел спречување на вирусот КОВИД-19 треба да бидат законски основани, неопходни, пропорционални, треба да го почитуваат човековото достоинство и да бидат временски ограничени. Лицата лишени од слобода треба да добијат сеопфатни информации, на јазикот кој го разбираат, за сите овие мерки.

 

• Бидејќи блиските контакти поттикнуваат ширење на вирусот, сите надлежни органи треба да вложат концентрирани напори за применување на алтернативни мерки наместо лишување од слобода. Ваквиот пристап е императивен, особено во ситуации каде што постои пренатрупаност. Дотолку повеќе, властите би требало повеќе да ги употребуваат алтернативните мерки за притвор, преиначување на казните, предвремен отпуст од затвор или пробација, преиспитување на мерките за задолжително лекување во психјатриски установи, отпуст или пуштање на лицата сместени во социјални заводи, доколку тоа е прифатливо, како и воздржување, во најголема возможна мерка, од задржување/притворање на мигранти.

 

• Во однос на здравствената заштита, посебно внимание е потребно за специфичните потреби на лицата лишени од слобода, со посебен осврт на ранливите групи и/или ризичкните групи, ако што се постарите лица и лицата со веќе постоечки здравствени проблеми. Ова опфаќа, меѓудругото, скрининг на постоење на вирусот КОВИД-19 и начини за пружање интензивна нега ако тоа е потребно. Понатаму, во вакви времиња, лицата лишени од слобода треба да добијат дополнителна психолошка поддршка од вработените.

 

• Иако е легитимно и разумно да се суспендират неесенцијалните активности, фундаменталните права на лицата лишени од слобода мораат да бидат испочитувани во целост. Ова го вклучува правото на одржување адекватна лична хигиена (вклучувајќи пристап до топла вода и сапун) и право на дневен пристап до свеж воздух (најмалку еден час). Понатаму, сите ограничувања на контакти со надворешниот свет, вклучувајќи посети, треба да бидат компензирани со зглемен пристап до алтернативни начини на комуникација (како што е телефон или комуникација по пат на интернет/ Voice-over-Internet-Protocol)

 

• Во случаи на изолација или каратин на лице лишено од слобода кое заболено или постои сомневање дека е заболено од САРС-КоВ-2 вирусот, на ова лице треба да му се овозможи суштински човечки контакт секој ден.

 

• Основните механизми за заштита од нехуман третман на лицата задржани во полициска станица (пристап до адвокат, пристап до лекар, известување за задржување) треба да бидат целосно испочитувани во сите околности и во секој момент. Мерки за претпазливост (како што е барање лицето со симптоми да носи заштитна маска) може да биде соодветно решение во некои случаи.

 

• Мониторингот кој што го вршат независни тела, вклучувајќи го Националниот превентивен механизам (НПМ) и КПТ, и понатаму се основни механизми за заштита против нехуман третман. Државите треба и понатаму да гарантираат пристап на сите тела за мониторинг во сите места каде што се сместени лица лишени од слобода, вклучувајќи ги и местата каде што се сместени лица во карантин. Меѓутоа, сите мониторинг тела треба да ги преземат сите мерки на претпазливост, со цел да се придржуваат на принципот „непредизвикување штета“, посебно кога работат со постари лица и лица кои имаат постоечки здравствени проблеми.

 

*Мислењето на КПТ е објавено на 20 март 2020 (извор: https://www.coe.int/en/web/cpt/-/covid-19-council-of-europe-anti-torture-committee-issues-statement-of-principles-relating-to-the-treatment-of-persons-deprived-of-their-liberty-)

На ова мислење му претходеше апелот на 50 европски невладини организации вклучени во областа на здравјето во затворите: https://mhc.org.mk/news/apel-od-evropskite-nevladini-organizacii-vklucheni-vo-oblasta-na-zdravjeto-vo-zatvorite-i-vo-odbrana-na-pravoto-na-zdravstvena-zashtita-na-zatvorenicite/